Αναθεωρημένη μελέτη καταλήγει στο συμπέρασμα, ότι 1 στις 5 περιπτώσεις των προκαλούμενων από χημικά βλαβών του ήπατος προκαλούνται από την αλόγιστη και μη ισορροπημένη χρήση συμπληρωμάτων διατροφής και σκευασμάτων βοτάνων, φαινόμενο που πριν από περίπου μία δεκαετία παρατηρούνταν σπανιότερα.
Επίσης, διαφορετική μελέτη διαπίστωσε ότι λίγο λιγότερο από το 50% των ενηλίκων στις ΗΠΑ καταναλώνουν συμπληρώματα διατροφής που περιέχουν μικροθρεπτικά συστατικά, βότανα και πρωτεΐνες για τη βελτίωση της διατροφικής τους κατάστασης, καθώς και παράνομα αναβολικά στεροειδή, τα οποία είναι συνθετικές «εκδόσεις» της τεστοστερόνης και χρησιμοποιούνται για την ενίσχυση της αθλητικής τους απόδοσης. Να τονιστεί ότι και στην Ευρώπη παρατηρείται αύξηση της κατανάλωσης συμπληρωμάτων διατροφής.
Σε γενικές γραμμές, οι βλάβες του ήπατος από συμπληρώματα δεν αποτελούν τον κανόνα. Ωστόσο, όταν γίνεται υπερκατανάλωση χωρίς σωστό σχεδιασμό, ή χρησιμοποιηθεί ανεξέλεγκτος συνδυασμός συμπληρωμάτων ή η λήψη τους διαρκέσει μεγάλες χρονικές περιόδους ή σε συνδυασμό με συμβατικά φάρμακα, μπορούν να γίνουν επιβλαβή.
Εκατοντάδες είναι τα συνταγογραφούμενα φάρμακα που σχετίζονται με ηπατική βλάβη και σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες στο συκώτι και αποτελούν τη βασική αιτία που αποτυγχάνουν να προαχθούν ή αν έχουν απορριφθεί να επανέλθουν στην αγορά. Προβληματισμό προκαλεί ότι η βλάβη μπορεί μερικές φορές να πάρει μήνες ή χρόνια για να αναπτυχθεί, και πως οι ασθενείς συχνά δεν αναγνωρίζουν τα συμπτώματα μέχρι η βλάβη να προχωρήσει. Εάν εξελιχθεί, οι ασθενείς μπορεί αρχικά να παρατηρήσουν κόπωση, κνησμό και ναυτία. Στη συνέχεια όμως, μπορεί να χρειαστεί να έρθουν αντιμέτωποι με κιτρίνισμα του δέρματος, συσσώρευση υγρού, αιμορραγία και νοητική σύγχυση.
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος όμως με τα συνταγογραφούμενα φάρμακα εντοπίζεται σε αυτά που αποδεδειγμένα έχουν οφέλη για τους ασθενείς, άρα αναπόφευκτα χρησιμοποιούνται. Όμως, σε αντίθεση με τα φάρμακα, πολλά συμπληρώματα δεν έχουν κανένα αποδεδειγμένο όφελος, παρά μόνο δυνητικούς κινδύνους για την υγεία. Επίσης, σε αντίθεση με τα συνταγογραφούμενα φάρμακα, που λαμβάνονται μόνο ύστερα από παρότρυνση του ιατρού, οι καταναλωτές έχουν ελεύθερη πρόσβαση σε συμπληρώματα που συχνά συνοδεύονται με υποσχέσεις για βελτίωση της υγείας, της εμφάνισης κ.α.
Είναι δελεαστικό για πολλούς ότι μία κάψουλα ή σκόνη ή ρόφημα μπορεί τόσο απλά να επηρεάσει θετικά την υγεία ή την εμφάνιση, χωρίς την εποπτεία και την καθοδήγηση παρόχων υγειονομικής περίθαλψης (πχ κλινικός διαιτολόγος με άδεια ασκήσεως επαγγέλματος).
Για να εκτιμηθεί η έκταση που έχουν πάρει οι βλάβες του ήπατος που προκαλούνται από τα συμπληρώματα, οι ερευνητές αξιολόγησαν στοιχεία από πολυάριθμες παλαιότερες δημοσιευμένες μελέτες, μεγάλο μέρος των οποίων παρουσιάστηκε επίσης σε συνέδριο που χρηματοδοτήθηκε από τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας των ΗΠΑ το 2015. Εξέτασαν επίσης 130 περιπτώσεις βλαβών που σχετίζονται με συμπληρώματα και υπάρχουν πάνω από οκτώ χρόνια σε αρχείο καταγραφής των ΗΠΑ. Πρόκειται για «τραυματισμούς» του ήπατος που προκλήθηκαν από φάρμακα.
Τα στεροειδή, που έχουν από καιρό συνδεθεί με βλάβες του ήπατος, αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το ένα τρίτο των περιπτώσεων στο μητρώο των ΗΠΑ.
Οι υπόλοιπες περιπτώσεις, ωστόσο, αποδόθηκαν σε 116 διαφορετικά προϊόντα, που περιέχουν πολλαπλά συστατικά, και οι ενδείξεις ως προς το ποιο επιμέρους συστατικό μπορεί να ενοχοποιείται είναι λίγες. Υπάρχουν συμπληρώματα χωρίς στεροειδή που αποτελούνται από πράσινο τσάι, μείγματα που χαρακτηρίζονται ως “κινέζικα βότανα,” “Κορεατικά βότανα,” ή “Αγιουβέρδικα σκευάσματα», καθώς και βιταμίνες και διάφορα άλλα σκευάσματα διατροφής.
Πολλές περιπτώσεις βλάβης ήταν συνδεδεμένες με προϊόντα που διατίθενται στο εμπόριο με διάφορες ετικέτες εταιρειών, συμπεριλαμβανομένων έξι από την Slimquick, τέσσερα από την Herbalife, τέσσερα από την Hydroxycut και δυο από την Move Free και την Airborne αντίστοιχα. {Victor J. Navarro etal, Liver injury from herbal and dietary supplements, Hepatology, (Journal of the American Association for the Study of Liver Diseases, AASLD) First published: 27/09/2016}
Ένας περιορισμός της μελέτης είναι ότι οι ετικέτες των προϊόντων δεν έχουν πλήρη κατάλογο των συστατικών τους, γεγονός που καθιστά δύσκολο να προσδιοριστούν ακριβώς τα συστατικά των συμπληρωμάτων και το μοτίβο της σύστασης τους.
Οι ερευνητές των μελετών επισημαίνουν επίσης, ότι οι επιπλοκές από τα συμπληρώματα μπορούν να περάσουν απαρατήρητες, διότι οι καταναλωτές δεν αποκαλύπτουν συχνά στο γιατρό τους ότι χρησιμοποιούν τα προϊόντα και ως εκ τούτου δεν παρακολουθούνται συστηματικά για τις ανεπιθύμητες ενέργειες που μπορούν να προκαλέσουν. Οι αγοραστές θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να είναι δύσπιστοι, όσον αφορά τα προϊόντα που κάνουν πραγματικότητα τις ακραίες απαιτήσεις τους και δίνουν απίθανες υποσχέσεις, και να κατανοήσουν ότι δεν μπορούν μόνοι να ανιχνεύσουν τυχόν επικίνδυνα συστατικά.
Υπάρχουν περιπτώσεις που χρειάζονται συμπληρώματα;
Θα πρέπει βέβαια να γίνει αναφορά και στην αναγκαιότητα λήψης συμπληρωμάτων διατροφής σε ορισμένες περιπτώσεις. Υπάρχουν ομάδες ασθενών ή και υγιών ατόμων που αντιμετωπίσουν διατροφικά ζητήματα, που συνδέονται με ασθένειες ή προκαλούνται από φάρμακα, με τη βοήθεια συμπληρωμάτων. Με τη σωστή καθοδήγηση, δοσολογία, διάρκεια χορήγησης και πάντα υπό την επίβλεψη της ιατρικής ομάδας και του κλινικού διαιτολόγου (με άδεια ασκήσεως επαγγέλματος και εμπειρία στο κλινικό περιβάλλον), τέτοιου είδους σκευάσματα μπορούν να δώσουν τη λύση, όταν δια μέσου της τροφής κάτι τέτοιο είναι δύσκολο ή ακόμα και αδύνατο σε ειδικές περιπτώσεις.
Να θυμάστε πως δεν έχει βρεθεί, ακόμα τουλάχιστον, κανένα θαυματουργό προϊόν που θα χτίσει τους μυς σας, θα αποτοξινώσει το σώμα σας, θα θεραπεύσει τον καρκίνο, ή θα συμβάλει στην ταχεία, μακράς διάρκειας, απώλεια βάρους.
Στην καλύτερη περίπτωση, όλα αυτά, τα πολλά υποσχόμενα προϊόντα, να είναι μια σπατάλη χρημάτων. Στη χειρότερη περίπτωση θα μπορούσαν να σας οδηγήσουν στο νοσοκομείο.
Εάν σκέφτεστε να ξεκινήσετε να παίρνετε διατροφικά συμπληρώματα, ή εάν έχετε ήδη ξεκινήσει να τα χρησιμοποιείτε, επανεξετάστε όλα τα σκευάσματα μαζί με τον ιατρό ή τον κλινικό διαιτολόγο σας με πραγματική εμπειρία στο κλινικό περιβάλλον.
Βρισκόμαστε δίπλα σας με πολυετή εμπειρία στην κλινική πράξη, ώστε να σας βοηθήσουμε να επιλέξετε το σωστό συμπλήρωμα κατάλληλο για την υγεία σας και την αποτροπή οποιασδήποτε παρενέργειας.
