Ο όγκος εγκεφάλου συνιστά μια ανώμαλη συσσώρευση κυττάρων που αναπτύσσονται στο εσωτερικό του ή στις περιβάλλουσες δομές του. Οι όγκοι του εγκεφάλου διακρίνονται αρχικά σε πρωτοπαθείς και δευτεροπαθείς ( μεταστάσεις ) καθώς και σε καλοήθεις και κακοήθεις.
Οι καλοήθεις όγκοι εγκεφάλου συνήθως εξελίσσονται πιο αργά, ενώ οι κακοήθεις μπορούν να αναπτύσσονται γρήγορα και να εισβάλλουν σε γειτονικούς ιστούς. Η συμπτωματολογία και η νευρολογική σημειολογία των ασθενών αλλά και η ενδεικνυόμενη νευροχειρουργική αντιμετώπιση ενός όγκου εγκεφάλου εξαρτάται, κατά βάση, από τη θέση και τον ρυθμό ανάπτυξης του. Παρότι οι καλοήθεις όγκοι είναι λιγότερο επιθετικοί, η χειρουργική επέμβαση ενδέχεται να κρίνεται απαραίτητη, εφόσον πιέζουν κρίσιμα κέντρα του εγκεφάλου και επηρεάζουν τις λειτουργίες του.
Τύποι και παράγοντες κινδύνου
Συνήθεις καλοήθεις όγκοι ΚΝΣ
- Μηνιγγίωμα,
- Σβαννώμα - νευρινώμα,
- Αδένωμα υπόφυσης,
- Κρανιοφαρυγγίωμα,
- Χόρδωμα ,
- Δερμοειδής και Επιδερμοειδής κύστη,
- Κολλοειδές κύστη 3ης κοιλίας εγκεφάλου,
- Αιμαγγειοβλάστωμα,
Κακοήθεις πρωτοπαθείς όγκοι εγκεφάλου
- Γλοίωμα,
- Μυελοβλάστωμα.
Παράγοντες κινδύνου είναι η κληρονομικότητα (σε σπάνια σύνδρομα, π.χ. νευροϊνωμάτωση) και η έκθεση σε ακτινοβολία. Ωστόσο, οι περισσότερες περιπτώσεις δεν συσχετίζονται με σαφή αιτία, γεγονός που υπογραμμίζει τη σημασία της πρώιμης διάγνωσης.
Συμπτώματα και διαδικασία διάγνωσης
Τα συνηθέστερα συμπτώματα είναι:
- Πονοκέφαλοι που εντείνονται προοδευτικά
- Ζάλη ή προβλήματα ισορροπίας
- Διαταραχές στην όραση
- Κρίσεις επιληψίας
- Ανεξήγητη αδυναμία σε κάποιο μέλος του σώματος
- Αλλαγές στη μνήμη ή τη συμπεριφορά
Είναι σημαντικό να δοθεί άμεση προσοχή σε παρατεταμένα ή πρωτοεμφανιζόμενα συμπτώματα που δυσκολεύουν την καθημερινότητα.
Διαγνωστική διαδικασία
- Λεπτομερής λήψη ιατρικού ιστορικού και νευρολογική εξέταση.
- Εξειδικευμένες απεικονιστικές εξετάσεις (όπως μαγνητική τομογραφία - MRI, αξονική τομογραφία - CT).
- Εφόσον κριθεί αναγκαίο, πρόσθετες εξετάσεις (π.χ.μαγνητική φασματοσκοπία , PET Scan)
- Βιοψία, όταν απαιτείται, για την ακριβή ιστολογική ταυτοποίηση του όγκου.
Η εξατομικευμένη προσέγγιση στη διάγνωση αποτελεί καθοριστικό βήμα για τη μετέπειτα σχεδίαση της θεραπείας.
Βασικές επιλογές θεραπείας
Η αντιμετώπιση ενός όγκου εγκεφάλου προσαρμόζεται στις ιδιαιτερότητες κάθε περίπτωσης. Η χειρουργική αφαίρεση, όταν είναι εφικτή, αποτελεί συχνά το πρώτο βήμα, ειδικά σε όγκους όπως τα μηνιγγιώματα ή ορισμένα γλοιώματα. Η δυνατότητα μερικής ή ολικής εκτομής μπορεί να ανακουφίσει την πίεση στον εγκέφαλο και να βελτιώσει τόσο την πρόγνωση όσο και την ποιότητα ζωής του ασθενούς.
Μετά το χειρουργείο η ακτινοθεραπεία και η χημειοθεραπεία χρησιμοποιούνται για τη μείωση ή την επιβράδυνση ανάπτυξης των καρκινικών κυττάρων. Παράλληλα, εξελιγμένες τεχνολογίες, όπως η ακτινοχειρουργική (Gamma Knife, CyberKnife), διευκολύνουν την εστιασμένη ακτινοβόληση περιοχών που είναι δυσπρόσιτες χειρουργικά. Σε ορισμένες περιπτώσεις, στοχευμένες θεραπείες και ανοσοθεραπεία μπορούν να αποτελέσουν συμπληρωματικές ή εναλλακτικές επιλογές.
Ανάρρωση και μετεγχειρητική παρακολούθηση
Η ενδονοσοκομειακή παραμονή και ο χρόνος ανάρρωσης μετά από μια επιτυχημένη νευροχειρουργική αντιμετώπιση ενός όγκου εγκεφάλου εξαρτάται από την ιδιαίτερη περίπτωση κάθε ασθενούς -την βαρύτητα του χειρουργείου. Στην συντριπτική πλειοψηφία των ασθενών η νοσηλεία τους διαρκεί 3-4 ημέρες και η επάνοδος στην φυσιολογική τους δραστηριότητα πραγματοποιείται στον πρώτο μετεγχειρητικό μήνα .Σε ότι αφορά στην μετεγχειρητική παρακολούθηση των ασθενών (follow-up) ,ανάλογα και με τον ιστολογικό τύπο του όγκου πραγματοποιούνται τακτικοί ιατρικοί έλεγχοι καθώς και απεικονιστικές εξετάσεις,με συνηθέστερη τη μαγνητική τομογραφία. Επιβεβαιώνεται έτσι η πορεία της ανάρρωσης ή εντοπίζεται έγκαιρα μια τυχόν υποτροπή.
Η αντιμετώπιση ενός όγκου εγκεφάλου αποτελεί κάθε φορά μια ξεχωριστή νευροχειρουργική πρόκληση, που απαιτεί εξατομικευμένη προσέγγιση από τον ειδικό νευροχειρουργό και την επιστημονική ομάδα θεραπείας (ογκολόγο, ακτινοθεραπευτή, νευρολόγο, νοσηλευτικό προσωπικό).
Η συνδυασμένη ιατρική τεχνογνωσία και η αξιοποίηση των πιο προηγμένων τεχνολογικών μεθόδων της σύγχρονης Νευροχειρουργικής - όπως η νευροπλοήγηση, η χρήση εξελιγμένου μικροσκοπίου και η διεγχειρητική νευροπαρακολούθηση - συμβάλλουν σημαντικά στην επίτευξη του βέλτιστου θεραπευτικού αποτελέσματος.
